Stroom Bibliotheeksessies: Marcel van Eeden

Woensdag 22 januari 2014
Locatie: bibliotheek Stroom Den Haag, Hogewal 1-9, Den Haag
Archief Stroom Bibliotheeksessies

De hoofdgast van de bibliotheeksessie op woensdag 22 januari was Marcel van Eeden (Den Haag 1965, woont en werkt in Zürich en Den Haag), naar aanleiding van zijn meest recente boek N50 51 40.9 E3 24 1.3, Tales of murder and violence dat eind 2013 door Stroom Den Haag werd uitgegeven als onderdeel van de Ouborg Prijs, een prijs die door de Gemeente Den Haag wordt uitgereikt aan een Haagse kunstenaar als waardering voor het hele oeuvre.

Marcel van Eeden is sinds zijn jeugd geïnspireerd door de poëzie van Gerrit Achterberg, die als geen andere dichter de dood van de geliefde zo tot spil van zijn dichten en denken heeft gemaakt; tot de hefboom waarmee hij de hele kosmos uit zijn voegen trachtte te tillen. Met de bezwering ‘de geliefde is dood' heeft Achterberg de poëtische formule gevonden die het menselijk tekort op de meest pregnante wijze tot uitdrukking brengt. Het is een magische formule die niet alleen de afwezigheid laat voelen, maar tegelijk een dwingend beroep doet op het scheppend vermogen van de dichter om via zijn taal de geliefde weer tot leven te wekken.

Voordat Van Eeden op zijn 23ste naar de avond-academie in Den Haag ging heeft hij eerst in navolging van Achterberg pogingen gedaan om dichter te worden, maar al snel bleek dat daar zijn talent niet lag. Door Achterberg's geestelijke duisternis raakte hij geïnteresseerd in de tekeningen van psychiatrische patiënten, en via het Belgische avant-garde kunsttijdschrift Arte-Factum, dat gek genoeg in de kiosk van de Leidschendamse nieuwbouwwijk waar Marcel opgroeide te koop was, kwam hij in aanraking met de grote namen uit de hedendaagse kunst. Via deze wegen en zijn snel weer afgebroken studie Kunstgeschiedenis, vond hij al voor zijn academietijd het medium waarin hij zijn gevoel van ongemak om in de wereld te zijn kon uitdrukken. Hij begon kunst te maken die een poging was om de wereld om te keren. Hij maakte zwart-wit tekeningen die zijn eigen magische formule waren om het absurde van het leven zin te geven, en zodoende het leven aan te kunnen. Hij begon tekeningen te maken die gebaseerd waren op fotomateriaal uitsluitend van voor zijn geboortejaar 1965, de tijd waarin hij als persoon nog niet bestond, maar wel al als verspreide atomen in de wereld aanwezig was. In dit voorgeborchte speurt hij nu al meer dan twintig jaar naar vergeten geschiedenissen, naar eenlingen die door niemand meer bemind worden, en die hij, door zich in hen te verdiepen en verhalen rond hen te bedenken, weer tot leven probeert te wekken. Als een rechercheur speurt hij naar oplichters, moordenaars, vervalsers en andere scharrelaars die te klein waren om door de geschiedenis herinnerd te worden, maar die door lokale archieven en het internet nooit meer echt kunnen verdwijnen.

Marcel van Eeden kent in de beeldende kunst niet direct voorgangers, zoals hij ook geen directe navolgers heeft. Hij ziet zichzelf daarom als een relatieve outsider in de kunstwereld, en werkt gestaag verder aan zijn authentieke beeldtaal die hem in staat stelt om steeds dieper in zijn eigen wereld door te dringen en zo steeds grotere projecten als vanzelfsprekend aan te kunnen. De grote tekeningenseries worden de laatste tijd samen met totaalinstallaties getoond, die de bezoeker als het ware in het verhaal doen stappen, zodat hij zich plotseling omringd weet door bijvoorbeeld de duisternis van een schaars verlichte hotellobby die op een filmische manier naar een van de tekeningen is nagebouwd. Zijn ambitie als kunstenaar wordt dus steeds groter, en de wens om de kijker en de lezer volledig in zijn werk op te laten gaan weet hij steeds overtuigender vorm te geven in deze totaalinstallaties en met meeslepende beeldromans.

Van Eeden ziet zelf het boek als de ultieme vorm om de series tekeningen, die steeds vaker op zichzelf een geschiedenis vertellen, samen te ballen tot een chronologisch leesbaar verhaal. Tijdens het gesprek raakt hij enigszins geïrriteerd als blijkt dat zijn laatste boek, dat de aanleiding was voor deze sessie, door de meesten wordt gezien als plaatjesboek om in te bladeren, hoewel het nadrukkelijk als een te lezen beeldroman is bedoeld. Met het uitbrengen van dit boek is de cirkel rond gemaakt, en is zijn ambitie van voordat hij kunstenaar werd om schrijver te worden waargemaakt.

DE BOEKENTAS VAN MARCEL VAN EEDEN
Voor deze bibliotheeksessie nam Marcel een paar tassen mee met publicaties uit zijn verleden, het heden en vertelde hij over zijn plannen voor de nabije toekomst. Hij sprak twee uur heel intens over inspiratiebronnen en zijn kijk op het leven en zijn kunstenaarschap. Hij vertelde op het eind van de sessie dat hij na een zeer intensieve periode van enkele jaren non-stop exposeren, zich nu wil concentreren op enkele projecten die hem echt bevallen.

Lees verder:
- Het energetisch materialisme van Achterberg
- J. van Oudshoorn en het hoertje van de filosofie
- E.M. Cioran - Geboren zijn is ongemak
- M HKA COLLECTIE XXVI: De Artefactum-jaren
- Michiel Morel - Omkering in de tijd: Marcel van Eeden

Website
www.marcelvaneeden.nl